Rodenburg : een landschapsarcheologisch onderzoek naar vroege stadsontwikkeling in de Zwinregio (Aardenburg, provincie Zeeland, Nederland, ca. 300 - 1100 A.D.)
(2024)
- Author
- Dante de Ruijsscher (UGent)
- Promoter
- Wim De Clercq (UGent) and Jan Dumolyn (UGent)
- Organization
- Project
- Abstract
- Aardenburg (Nederland, provincie Zeeland, gemeente Sluis), tijdens de middeleeuwen Rodenburg geheten, was tot de vroege 14e eeuw één van de belangrijkste steden van het graafschap Vlaanderen. Aardenburg was één van de steden in de Zwinstreek, het gebied ten noorden van Brugge, waar langs de getijdengeul het Zwin verschillende havensteden waren ontstaan tijdens de 12e en 13e eeuw. In tegenstelling tot deze havensteden had Aardenburg een veel langere geschiedenis die voorafging aan de bloeiperiode van de Zwinstreek. Op basis van archeologische opgravingen die in de stadskern vanaf de tweede helft van de 20e eeuw werden uitgevoerd, was bekend dat de stad ontstaan was op de plaats waar tijdens de 2e en 3e eeuw na Christus een Romeins fort werd gebouwd. Het laatmiddeleeuwse stadsplan verraadt dat het Romeinse fort een grote rol heeft gespeeld in de vroege stadsontwikkeling. Met betrekking tot deze stadsontwikkeling was tot op heden zeer weinig gekend over de periode tot de 12e eeuw, de periode die aan de basis lag van het ontstaan van een stad op de locatie van het voormalige Romeinse fort. Het huidige onderzoek heeft door middel van een multidisciplinaire combinatie van de analyse van geschreven bronnen, oude archeologische data en nieuw vergaarde landschappelijke en archeologische data aangetoond dat het Romeinse fort aan de basis lag van een vroegmiddeleeuwse nederzetting die uitgroeide tot een volmiddeleeuwse stad. Het fort was een aantrekkelijke locatie voor bewoning wegens de aanwezigheid van de Romeinse verdedigingswerken en de ligging op de rand van de kustvlakte, waardoor de plaats bereikbaar was via de zee en over land. Tussen de 6e en 9e eeuw was het voormalige Romeinse fort het centrum van een Frankisch administratief district. In geschreven bronnen worden in dit district verschillende hoeves vermeld. Tijdens de late 9e eeuw of vroege 10e eeuw werd het voormalige Romeinse fort omgebouwd tot een burcht door de eerste graven van Vlaanderen. Bij deze burcht ontstond een nederzetting met marktplaats en vermoedelijk ook een haven. Vanaf het midden van de 10e eeuw kreeg de Gentse Sint-Baafsabij delen van het centrum van Aardenburg in haar bezit via de graaf, waaronder een kerk en een kapel, die al snel zou uitgroeien tot een tweede kerk. Omstreeks dezelfde periode worden de muren van het voormalige Romeinse fort afgebroken om te hergebruiken als bouwmateriaal. Daarnaast werd het omliggende landschap ontgonnen. Op deze manier werd definitief komaf gemaakt met het Romeinse nalatenschap en werd de basis gelegd voor de ontwikkeling van de stad. Op deze wijze kan verondersteld worden dat Aardenburg de oudste centrale plaats in de Zwinstreek was, en één van de oudste middeleeuwse steden in het noordwesten van middeleeuws Europa.
- Aardenburg (the Netherlands, province of Zeeland, municipality of Sluis), Rodenburg during the Middle Ages, was one of the most important towns in the county of Flanders until the early 14th century. Aardenburg was one of the towns of the Zwin region, the area north of Bruges, where on the banks of the tidal channel of the Zwin several harbour towns emerged during the 12th and 13th century. In contrast to these harbour towns, Aardenburg had a much longer history, preceding the heyday of the Zwin region. Based on archaeological excavations carried out in the town centre from the second half of the 20th century onwards, it was known that the town was founded on the site where a Roman fort was built during the 2nd and 3rd centuries AD. The late medieval town plan reveals that the Roman fort played a major role in the early town development. With regard to this urban development, very little was known until the 12th century, the period that was the basis for the creation of a city on the location of the former Roman fort. Through a multidisciplinary combination of the analysis of written sources, old archaeological data and newly collected landscape related and archaeological data, the current research has shown that the Roman fort provided the basis of an early medieval settlement that grew into a high medieval town. The fort was an attractive location for settlement because of the presence of Roman defences and its location on the edge of the coastal plain, making it accessible by sea and land. Between the 6th and 9th centuries the former Roman fort was the centre of a Frankish administrative district. Written sources mention several farms in this district. During the late 9th century or early 10th century, the former Roman fort was converted into a castle by the first counts of Flanders. A settlement with a market place and probably also a harbour arose near this castle. From the middle of the 10th century, the Ghent Saint Bavo´s Abbey acquired parts of the centre of Aardenburg via the count, including a church and a chapel, which would soon grow into a second church. Around the same period, the walls of the former Roman fort were demolished to be reused as building material. In addition, the surrounding landscape was reclaimed. In this way the Roman legacy was finally put to an end, and the gate was opened to the later town development. We can suppose that Aardenburg was the earliest central place of the Zwin region, and one of the earliest towns of the northwest of medieval Europe.
Citation
Please use this url to cite or link to this publication: http://hdl.handle.net/1854/LU-01J103WGCS89KFXXVK939FEK2F
- MLA
- de Ruijsscher, Dante. Rodenburg : Een Landschapsarcheologisch Onderzoek Naar Vroege Stadsontwikkeling in de Zwinregio (Aardenburg, Provincie Zeeland, Nederland, ca. 300 - 1100 A.D.). Universiteit Gent. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, 2024.
- APA
- de Ruijsscher, D. (2024). Rodenburg : een landschapsarcheologisch onderzoek naar vroege stadsontwikkeling in de Zwinregio (Aardenburg, provincie Zeeland, Nederland, ca. 300 - 1100 A.D.). Universiteit Gent. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Gent.
- Chicago author-date
- Ruijsscher, Dante de. 2024. “Rodenburg : Een Landschapsarcheologisch Onderzoek Naar Vroege Stadsontwikkeling in de Zwinregio (Aardenburg, Provincie Zeeland, Nederland, ca. 300 - 1100 A.D.).” Gent: Universiteit Gent. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte.
- Chicago author-date (all authors)
- de Ruijsscher, Dante. 2024. “Rodenburg : Een Landschapsarcheologisch Onderzoek Naar Vroege Stadsontwikkeling in de Zwinregio (Aardenburg, Provincie Zeeland, Nederland, ca. 300 - 1100 A.D.).” Gent: Universiteit Gent. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte.
- Vancouver
- 1.de Ruijsscher D. Rodenburg : een landschapsarcheologisch onderzoek naar vroege stadsontwikkeling in de Zwinregio (Aardenburg, provincie Zeeland, Nederland, ca. 300 - 1100 A.D.). [Gent]: Universiteit Gent. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte; 2024.
- IEEE
- [1]D. de Ruijsscher, “Rodenburg : een landschapsarcheologisch onderzoek naar vroege stadsontwikkeling in de Zwinregio (Aardenburg, provincie Zeeland, Nederland, ca. 300 - 1100 A.D.),” Universiteit Gent. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Gent, 2024.
@phdthesis{01J103WGCS89KFXXVK939FEK2F,
abstract = {{Aardenburg (Nederland, provincie Zeeland, gemeente Sluis), tijdens de middeleeuwen Rodenburg geheten, was tot de vroege 14e eeuw één van de belangrijkste steden van het graafschap Vlaanderen. Aardenburg was één van de steden in de Zwinstreek, het gebied ten noorden van Brugge, waar langs de getijdengeul het Zwin verschillende havensteden waren ontstaan tijdens de 12e en 13e eeuw. In tegenstelling tot deze havensteden had Aardenburg een veel langere geschiedenis die voorafging aan de bloeiperiode van de Zwinstreek. Op basis van archeologische opgravingen die in de stadskern vanaf de tweede helft van de 20e eeuw werden uitgevoerd, was bekend dat de stad ontstaan was op de plaats waar tijdens de 2e en 3e eeuw na Christus een Romeins fort werd gebouwd. Het laatmiddeleeuwse stadsplan verraadt dat het Romeinse fort een grote rol heeft gespeeld in de vroege stadsontwikkeling. Met betrekking tot deze stadsontwikkeling was tot op heden zeer weinig gekend over de periode tot de 12e eeuw, de periode die aan de basis lag van het ontstaan van een stad op de locatie van het voormalige Romeinse fort. Het huidige onderzoek heeft door middel van een multidisciplinaire combinatie van de analyse van geschreven bronnen, oude archeologische data en nieuw vergaarde landschappelijke en archeologische data aangetoond dat het Romeinse fort aan de basis lag van een vroegmiddeleeuwse nederzetting die uitgroeide tot een volmiddeleeuwse stad. Het fort was een aantrekkelijke locatie voor bewoning wegens de aanwezigheid van de Romeinse verdedigingswerken en de ligging op de rand van de kustvlakte, waardoor de plaats bereikbaar was via de zee en over land. Tussen de 6e en 9e eeuw was het voormalige Romeinse fort het centrum van een Frankisch administratief district. In geschreven bronnen worden in dit district verschillende hoeves vermeld. Tijdens de late 9e eeuw of vroege 10e eeuw werd het voormalige Romeinse fort omgebouwd tot een burcht door de eerste graven van Vlaanderen. Bij deze burcht ontstond een nederzetting met marktplaats en vermoedelijk ook een haven. Vanaf het midden van de 10e eeuw kreeg de Gentse Sint-Baafsabij delen van het centrum van Aardenburg in haar bezit via de graaf, waaronder een kerk en een kapel, die al snel zou uitgroeien tot een tweede kerk. Omstreeks dezelfde periode worden de muren van het voormalige Romeinse fort afgebroken om te hergebruiken als bouwmateriaal. Daarnaast werd het omliggende landschap ontgonnen. Op deze manier werd definitief komaf gemaakt met het Romeinse nalatenschap en werd de basis gelegd voor de ontwikkeling van de stad. Op deze wijze kan verondersteld worden dat Aardenburg de oudste centrale plaats in de Zwinstreek was, en één van de oudste middeleeuwse steden in het noordwesten van middeleeuws Europa.}},
author = {{de Ruijsscher, Dante}},
language = {{dut}},
pages = {{177}},
publisher = {{Universiteit Gent. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte}},
school = {{Ghent University}},
title = {{Rodenburg : een landschapsarcheologisch onderzoek naar vroege stadsontwikkeling in de Zwinregio (Aardenburg, provincie Zeeland, Nederland, ca. 300 - 1100 A.D.)}},
year = {{2024}},
}